เชื่อว่าใคร ๆ ในปี 2021 คงเบื่อคำว่า “โควิดสายพันธุ์ใหม่” กันจะแย่แล้ว หนึ่งในคุณสมบัติหลักของไวรัสโควิด-19 (ย่อมาจาก Coronavirus Disease of 2019) คือเป็นไวรัสที่สามารถกลายพันธุ์ได้อย่างรวดเร็ว ติดต่อกันง่าย แม้ว่าจะแสดงอาการช้าเนื่องจากใช้เวลาในการฟักตัวนาน ทั้งหมดนี้ทำให้โควิด-19 “ซ่อนตัวเก่ง” ก็ว่าได้ ปัจจุบันแม้ว่าการฉีดวัคซีนจะช่วยป้องกันการต้องเข้ารักษาในโรงพยาบาลและป้องกันเสียชีวิตได้ ทว่าหากมีสายพันธุ์ใหม่ปรากฏขึ้นอาจเป็นอีกเรื่องหนึ่ง ด้วยเหตุนี้ การติดตามข่าวสารโควิด-19 สายพันธุ์ใหม่เป็นเรื่องสำคัญอย่างยิ่ง

Variant of Concern/VOC เป็นคำที่องค์การอนามัยโลก (WHO) ใช้จัดประเภทสายพันธุ์หลักของโควิด-19 ที่กำลังระบาดมากที่สุด ล่าสุดในเดือนตุลาคม 2021 องค์การอนามัยโลกได้นับโควิด-19 ทั้งหมด 4 สายพันธุ์เป็น “สายพันธุ์ที่น่ากังวล” ได้แก่

สิ่งสำคัญที่ต้องไม่ลืมเมื่อมีสายพันธุ์ใหม่ของโควิด-19 ปรากฏขึ้นคือบางสายพันธุ์อาจจะยังไม่จัดว่าเป็น “สายพันธุ์ที่น่ากังวล (Variant of Concern/VOC)” ซึ่งหมายความว่ายังไม่เป็นสายพันธุ์ที่เป็นวิกฤติหรือแพร่ระบาดในวงกว้างมากนัก ทั้งนี้ ประเภทที่สองในการจัดลำดับความรุนแรงของสายพันธุ์โควิด-19 โดยองค์การอนามัยโลกคือ “สายพันธุ์ที่ต้องสนใจ (Variants of Interest/VOI)” ซึ่งคือสายพันธุ์ใหม่ที่เป็นความเสี่ยง แต่ยังไม่มีความสำคัญเทียบเท่าสายพันธุ์ที่น่ากังวล ในขณะที่ประเภทที่สามคือ “สายพันธุ์ที่อยู่ใต้การติดตาม (Under Monitoring (VUM)” ซึ่งคือสายพันธุ์ใหม่ที่ยังไม่มีข้อมูลเพียงพอเกี่ยวกับความรุนแรงและผลกระทบ

โควิดสายพันธุ์มิว (Mu) พบเจอครั้งแรกในประเทศโคลอมเบีย ในเดือนมกราคม 2021 แพร่กระจายในอเมริกาใต้และยุโรปเป็นหลัก กล่าวว่าทนทานต่อวัคซีนและรุนแรงกว่าสายพันธุ์เดลต้า อย่างไรก็ตาม ในขณะนี้ (ตุลาคม 2021) จำนวนผู้ป่วยสายพันธุ์นี้เริ่มลดลง เนื่องจากมีผู้ป่วยเดลต้ามากกว่า ทำให้สายพันธุ์มิวไม่สามารถสู้ได้ในเรื่องของความสามารถในการแพร่พันธุ์ สายพันธุ์มิวถูกจัดว่าเป็นสายพันธุ์ที่ต้องสนใจ (Variants of Interest/VOI) ในเดือนสิงหาคม 2021 หมายความว่าถึงแม้จะเป็นความเสี่ยงใหม่ในช่วงการการระบาด ติดต่อได้ง่ายกว่าสายพันธุ์ก่อน ๆ และต่อสู้กับภูมิคุ้มกันได้มากกว่า แต่ยังไม่ใช่สายพันธุ์ที่ควรหวาดกลัวเช่นเดียวกับสายพันธุ์ที่น่ากังวล (Variant of Concern/VOC) ดังที่กล่าวไปข้างต้น ขณะนี้ยังมีเพียง 4 สายพันธุ์ที่จัดว่าเป็นสายพันธุ์ที่น่ากังวล ได้แก่ อัลฟ่า เบต้า แกมม่า และเดลต้านั่นเอง ขณะนี้สายพันธุ์เดลต้ายังแพร่กระจายเป็นวงกว้างกว่า จึงอันตรายกว่าสายพันธุ์มิว ไม่ว่าจะในจำนวนผู้ติดเชื้อ และความเป็นไปได้ที่จะแพร่สู่กันและกัน

โควิดสายพันธุ์ C.1.2 ซึ่งปัจจุบันยังจัดเป็นสายพันธุ์ที่อยู่ใต้การติดตาม (Under Monitoring (VUM) พัฒนาตนเองมาจากสายพันธุ์ C.1 ก่อนหน้าซึ่งระบาดในแอฟริกาใต้ พบครั้งแรกในเดือนกรกฎาคม 2021 ในขณะนี้ยังพบเจอน้อยเนื่องจากคาดการณ์ว่าประชากรจำนวนมากในบริเวณดังกล่าวมีภูมิคุ้มกันแล้วจากการติดเชื้อเบต้าหรือเดลต้ามาก่อน นอกจากนี้ ยังพบไม่มากในทวีปอื่น ๆ โดยรวมเช่นกัน ยังคงเป็นข้อกังวลระดับต่ำในเดือนตุลาคม 2021 ทั้งนี้ C.1.2 เป็นไวรัสที่กลายพันธุ์และเปลี่ยนแปลงไปมากกว่าสายพันธุ์อื่น ๆ พบลักษณะการกลายพันธุ์ที่เห็นในสายพันธุ์อัลฟ่า เบต้า และเดลต้า ทำให้มุ่งเป้าไปยังเซลล์เป้าหมายได้เก่งขึ้น แพร่ต่อง่ายขึ้น ต่อต้านการรักษายิ่งกว่าเดิม อย่างไรก็ตาม งานวิจัยล่าสุดโดย National Institute for Communicable Diseases (NICD) ในแอฟริกาใต้พบว่าพลาสม่าวัคซีนและพลาสม่าจากผู้ที่ติดเชื้อสายพันธุ์เดลต้ามาแล้วต่อสู้กับ C.1.2 ได้ จึงเป็นข่าวดีสำหรับผู้ฉีดวัคซีนไฟเซอร์ จอห์นสันและจอห์นสัน และแอสตร้าเซเนก้า

โควิดสายพันธุ์ R.1 พบครั้งแรกที่รัฐเท็กซัส สหรัฐอเมริกา ในเดือนตุลาคม 2020 โดยในขณะนี้แพร่ในญี่ปุ่นและรัฐแคลิฟอร์เนีย สหรัฐอเมริกา ปัจจุบันจัดประเภทเป็นสายพันธุ์ที่อยู่ใต้การติดตาม (Under Monitoring (VUM) เช่นเดียวกับสายพันธุ์ C.1.2 ซึ่งแปลว่ายังไม่มีข้อมูลเพียงพอในการประเมินความรุนแรง แต่ยังไม่เป็นความเสี่ยงเท่าสายพันธุ์อื่น โดยเฉพาะ 4 สายพันธุ์หลัก ล่าสุดพบว่า R.1 มีลักษณะการกลายพันธุ์ที่พบในสายพันธุ์ก่อนหน้า ซึ่งทำให้ต่อต้านวัคซีนมากกว่าเดิมเช่นกัน อย่างไรก็ตาม ผู้เชี่ยวชาญยังคงยืนยันว่าขณะนี้ R.1 ยังไม่สามารถแพร่กระจายได้เทียบเท่ากับสายพันธุ์เดลต้า

โดยสรุปแล้วถึงแม้ว่าในตอนนี้มีโควิด-19 หลากหลายสายพันธุ์ที่อาจเป็นความเสี่ยงเพิ่ม สายพันธุ์เดลต้ายังคงเป็นสายพันธุ์ที่น่าสะพรึงกลัวมากที่สุด เนื่องจากความสามารถในการแพร่กระจายเป็นปัจจัยหลักเสมอในการที่จะมีการระบาดระลอกใหม่เกิดขึ้นในประเทศใด โดยทั่วไปทางธรรมชาติ สายพันธุ์ที่อ่อนแอกว่าหรือพบน้อยกว่าจะพ่ายแพ้ให้กับสายพันธุ์ที่ติดต่อกันแล้วเป็นวงกว้าง วิธีที่ดีที่สุดในการดูแลรักษาตนเองยังคงเป็นการฉีดวัคซีนโควิด-19 รักษามาตรการเว้นระยะห่าง (social distancing) และสวมใส่มาส์กกันเชื้อ

ลองดูบริการที่เกี่ยวกับโควิด-19 ไม่ว่าจะบริการตรวจหาเชื้อ บริการฉีดพ่นฆ่าเชื้อ บริการรับ-ส่ง ฯลฯ ได้ที่นี่เลย!:

ซีล แล็บ สวนหลวง - โปรโมชั่นพิเศษที่ Traveloka Xperience

ดี ไฮจีนิค ฉีดพ่นฆ่าเชื้อ (บริการถึงบ้าน) - โปรโมชั่นพิเศษที่ Traveloka Xperience

บริการรับ-ส่งไปตรวจโควิด-19 (ในตัวเมืองกรุงเทพฯ) โดย จอย รีพับลิค - โปรโมชั่นพิเศษที่ Traveloka Xperience

แหล่งข้อมูล:

“Tracking Sars-COV-2 Variants.” World Health Organization. World Health Organization. Accessed October 11, 2021. https://www.who.int/en/activities/tracking-SARS-CoV-2-variants/.

“How Many Coronavirus Strains Are There? Novel Coronavirus Types and More.” WebMD. WebMD, September 22, 2021. https://www.webmd.com/lung/coronavirus-strains.

McNamara, Damian. “Covid Variant Mu Made a Splash, Disappeared without a Peep.” WebMD. WebMD, October 6, 2021. https://www.webmd.com/lung/news/20211006/mu-made-splash-disappeared-quietly.

Huzar, Timothy. “R.1 Variant: What Do We Know so Far?” Medical News Today. MediLexicon International, October 6, 2021. https://www.medicalnewstoday.com/articles/r-1-variant-of-sars-cov-2-what-do-we-know#R.1-variant.

Turner, Kelly Jane. “C.1.2 Variant Slow Spread Could Be Due to Delta Immunity in Sa.” IOL. IOL | News that Connects South Africans, October 6, 2021. https://www.iol.co.za/news/covid19/c12-variant-slow-spread-could-be-due-to-delta-immunity-in-sa-7151e6e1-903d-4305-bc57-8f1d8d47309a.

Lennon, Annie. “Covid-19: What Is the C.1.2 Variant?” Medical News Today. MediLexicon International, September 10, 2021. https://www.medicalnewstoday.com/articles/covid-19-what-do-we-know-about-the-c-1-2-variant#Mutations