Chùa Dâu Bắc Ninh được biết đến là ngôi chùa cổ nhất Việt Nam, nằm giữa lòng vùng đất Kinh Bắc với bề dày lịch sử hơn 2.000 năm. Không chỉ thu hút bởi kiến trúc cổ kính và không gian thanh tịnh, nơi đây còn ẩn chứa những câu chuyện tâm linh kỳ bí và giá trị văn hóa độc đáo. Hãy cùng Traveloka khám phá ngôi chùa đặc biệt này và tìm về những giá trị tinh thần sâu sắc trong bài viết sau!

Chùa Dâu có vị trí nằm tại xã Thanh Khương, huyện Thuận Thành, tỉnh Bắc Ninh. Ngôi chùa này còn có nhiều tên gọi khác như Pháp vân tứ, duyên ứng tự, cổ châu Tự, thiền định tự.

Lịch sử chùa Dâu có gì đặc biệt? Chùa Dâu được xem là ngôi chùa Phật giáo cổ nhất Việt Nam, với lịch sử khởi công xây dựng từ năm 187 và hoàn thành vào năm 226, tức gần 1.800 năm tuổi. Chính vì thế, ngôi chùa này đang giữ kỷ lục là ngôi chùa cổ nhất Việt Nam và nơi đây cũng được coi là trung tâm Phật giáo đầu tiên của nước ta. Vào năm 2013 chùa được công nhận là di tích lịch sử quốc gia.

Vào thời kỳ đầu Công Nguyên, khu vực này là trung tâm thành cổ Luy Lâu, nơi giao thoa của nhiều nền văn hóa và tôn giáo, đặc biệt là Phật giáo từ Ấn Độ và Trung Quốc. Chùa Dâu gắn liền với sự tích về Phật Mẫu Man Nương và hệ thống Tứ Pháp bao gồm Pháp Vân (thần Mây), đứng đầu trong hệ thống Tứ Pháp, bao gồm Pháp Vân (thần Mây), Pháp Vũ (thần Mưa), Pháp Lôi (thần Sấm) và Pháp Điện (thần Chớp) - đều là những vị thần trong nông nghiệp được người dân tôn thờ cầu mong cho “mưa thuận gió hòa”, mùa màng bội thu.

Ngoài hệ thống Tứ Pháp, chùa còn là nơi thờ nhiều pho tượng mang ý nghĩa tâm linh sâu sắc như Tứ Trấn, Hộ Pháp, Kim Cương, Thập Điện Diêm Vương, Phật và Bồ Tát, cùng các tượng La Hán. Những pho tượng này không chỉ thể hiện sự phong phú trong thờ cúng mà còn là minh chứng cho sự kết hợp hài hòa giữa tín ngưỡng dân gian và Phật giáo du nhập từ Ấn Độ. Chính sự giao thoa này đã làm nên nét đặc sắc độc đáo của chùa Dâu, biến nơi đây trở thành trung tâm tín ngưỡng và văn hóa của người Việt qua hàng ngàn năm lịch sử.

Có thể nói ngôi chùa cổ Bắc Ninh này đã trải qua rất nhiều những thăng trầm qua hàng nghìn năm. Trải qua nhiều biến cố lịch sử và sự tàn phá của thời gian, chùa Dâu đã có những lúc bị hư hỏng và phải trùng tu, xây sửa lại rất nhiều lần. Tuy nhiên, những giá trị tâm linh, văn hóa của ngôi chùa này vẫn còn được giữ gìn rất nguyên vẹn. Năm 2013, chùa được công nhận là Di tích quốc gia đặc biệt, khẳng định vị thế quan trọng trong lịch sử Phật giáo và văn hóa Việt Nam.

Kiến trúc của chùa Dâu phản ánh sự kết hợp hài hòa giữa nghệ thuật xây dựng truyền thống và tín ngưỡng tôn giáo, tạo nên một công trình độc đáo và đầy ý nghĩa. Chùa Dâu được xây dựng theo kiểu "nội công ngoại quốc", tức là bên trong có hình chữ "Công" (工) và bên ngoài là hình chữ "Quốc" (国). Cụ thể, bốn dãy nhà hình chữ nhật bao quanh ba ngôi nhà chính: Tiền đường, Thiêu hương và Thượng điện, tạo thành hình chữ "Công". Bên ngoài, các công trình phụ trợ như nhà Mẫu, nhà Tổ, nhà khách, vườn tháp, ao chùa và tường bao bọc xung quanh tạo nên hình chữ "Quốc".

Chùa gồm nhiều hạng mục chính:

Nguyên vật liệu dùng để xây dựng chùa Dâu chủ yếu là từ gạch nung với mái lợp ngói, mang đậm phong cách kiến trúc thời Lê - Nguyễn. Các chi tiết chạm khắc trên mái và tường chùa đều thể hiện sự tinh xảo và tài hoa của các nghệ nhân xưa. Đặc biệt, các bức tượng trong chùa như tượng Tứ Pháp, tượng La Hán được chế tác tỉ mỉ, thể hiện nghệ thuật điêu khắc độc đáo, vừa sống động vừa tôn nghiêm.

Kiến trúc của chùa không chỉ là biểu tượng của tín ngưỡng Phật giáo mà còn là minh chứng cho sự giao thoa văn hóa. Đây là nơi Phật giáo Ấn Độ khi du nhập vào Việt Nam đã dung hòa một cách tự nhiên với tín ngưỡng bản địa, tạo nên một trung tâm tôn giáo mang đậm bản sắc dân tộc.

Chùa Dâu nằm trên một khu vực đất rộng và cao với cây cối xung quanh mọc rất tốt. Sân chùa với ao làng giếng nước tạo nên một khung cảnh rất đặc trưng của vùng thôn quê miền Bắc. Dạo bước trong khung cảnh thơ mộng này, bạn sẽ được hòa mình vào thiên nhiên và tận hưởng sự an yên, tách biệt khỏi những ồn ào của cuộc sống thường nhật.

Bên cạnh đó, khi bước vào chùa Ấn tượng đầu tiên chính là tháp Hòa Phong ba tầng cao chừng 17m ở giữa sân. Tháp được xây dựng bằng gạch nung chuông, khánh đặt trong tháp đều được đúc từ thế kỷ 17 18. Nó gắn liền với những câu thơ của người dân nơi đây:

“Dù ai đi đâu về đâu

Hễ trông thấy tháp chùa Dâu thì về”.

Tiền đường bao gồm bẩy gian phòng rộng rãi với cách bố trí và đúc tượng từ thời Nguyễn. Nơi đây bao gồm các tượng bát bộ kim cương, đức ông, hợp pháp, Đức thánh Hiền với tạo hình sinh động. Kế tiếp đó là nơi thờ 10 điện diêm vương, nhà thiêu hương và trạng nguyên Mạc Đĩnh Chi người có công tu sửa chùa.

Nhà thượng điện được xây dựng trên cao nhất đây là một gian nhà ba trái với mái cong và được tạo khối như hình bông sen Được chạm trổ với hình tứ linh. Khu vực bên trong thử điện đặt một pho tượng to nhất của bà dâu hay còn gọi là nữ thần pháp Phật, phía bên tay trái là tượng Pháp Vũ.

Khu vực phía bên dưới bàn thờ bà Dâu là tượng của Kim Đồng Ngọc Nữ cùng hộp đựng Thạch Quang. các bức tượng được bố trí cân xứng mang nét đẹp tôn nghiêm và đặc trưng của người dân Việt Nam.

Ngoài ra khi nhắc đến những bức tượng nghệ thuật tại chùa Dâu sẽ thật thiếu sót nếu như thiếu 18 pho tượng của các vị la hán được đặt dọc hai dãy hành lang song song tại hậu đường và tiền thất. Các bức tượng này được miêu tả với hình dáng tư thế và màu sắc sinh động khác nhau.

Hằng năm lễ hội tại chùa Dâu được diễn ra với quy mô lớn và được tổ chức vào những ngày mùng 8 đến mùng 9 của tháng tư âm lịch. Trong đó cả năm ngôi chùa lớn nhất tại bà xã của tỉnh Bắc Ninh thờ Pháp vân, Pháp Vũ, pháp luật, pháp điện và phật mẫu Man Nương sẽ lấy chùa Dâu làm trung tâm để thực hiện nghi lễ rước các bà.

Ngoài ra khi nhắc đến những bức tượng nghệ thuật tại chùa Dâu sẽ thật thiếu sót nếu như thiếu 18 pho tượng của các vị la hán được đặt dọc hai dãy hành lang song song tại hậu đường và tiền thất. Các bức tượng này được miêu tả với hình dáng tư thế và màu sắc sinh động khác nhau.

Khi tới chùa, trung tâm đám rước sẽ tổ chức các nghi lễ theo hình thức trò chơi độc đáo như:

Tham gia lễ hội chùa Dâu, bạn sẽ cảm nhận được sự hòa quyện giữa tinh thần tôn giáo và văn hóa truyền thống của người Việt. Đây chắc chắn sẽ là một kỷ niệm đáng nhớ dành cho những ai yêu thích tìm hiểu về phong tục tập quán và tín ngưỡng dân gian.

Nếu là du khách phương xa muốn ghé thăm ngôi chùa thiêng liêng này thì có thể đặt vé máy bay đi Hà Nội. Sau đó từ Hà Nội bắt xe khách đến Bắc Ninh. Tham khảo ngay một số đường bay của Traveloka:

Vé máy bay Sài Gòn Hà Nội

Vé máy bay Đà Nẵng Hà Nội

Sau khi di chuyển đến Bắc Ninh, để di chuyển tới đây khi đến trung tâm Bắc Ninh bạn sẽ đi qua cầu vượt Bồ Sơn. Tiếp đó đi thẳng theo quốc lộ 38 khi đến ngã tư kinh Dương Vương Lạc long Quân thì bạn rẽ trái vào Lạc Long Quân. Sau đó tiếp tục đi thẳng khoảng chừng 10km là tới được chùa Dâu. Hoặc để thuận tiện hơn và tiết kiệm thời gian di chuyển, bạn có thể lựa chọn sử dụng ngay dịch vụ đưa đón sân bay được cung cấp bởi Traveloka.

Để hành trình tham quan chùa Dâu và khám phá Bắc Ninh của bạn trở nên thuận tiện và trọn vẹn hơn, việc lựa chọn nơi lưu trú phù hợp là rất quan trọng. Với ứng dụng Traveloka, bạn có thể dễ dàng tìm và đặt phòng khách sạn tại Bắc Ninh với nhiều mức giá khác nhau. hãy ưu tiên chọn các khách sạn gần trung tâm Bắc Ninh hoặc các tuyến đường chính như quốc lộ 38 để thuận tiện cũng như kiệm thời gian di chuyển khi tham quan chùa Dâu.

Ở chùa Dâu có những quy định riêng vì vậy khi đến tham quan bạn cần phải lưu ý những điều sau:

Hy vọng qua bài viết bạn đã “bỏ túi” cho mình một số kinh nghiệm hữu ích trước khi tham quan du lịch tại Chùa Dâu. Tiếp tục theo dõi Traveloka để không bỏ lỡ thông tin du lịch mới nhất cùng các ưu đãi hấp dẫn khi đặt vé máy bay, phòng khách sạn, tour du lịch, du thuyền.