Mang hình dáng như một chú cá bơi giữa dòng sông Hậu, Cồn Sơn (khu vực 1, phường Bùi Hữu Nghĩa, quận Bình Thủy, TP. Cần Thơ) với thiên nhiên còn hoang sơ và những người nông dân vô cùng nồng hậu, chất phác, đậm đà tinh thần người Nam Bộ đã níu giữ trái tim của biết bao du khách dẫu cho vô tình hay hữu ý đặt chân đến.

Từ bến đò Cô Bắc (phường Bình Thủy, quận Bình Thủy, TP. Cần Thơ), chuyến hành trình trở về với những kỷ niệm thuở bé ở nông thôn miền Tây của tôi bắt đầu. Ngồi trên đò, tôi nhìn thấy cồn Sơn dần dần hiện ra trước mắt với những màu xanh mát mắt. Đi từ bến đò qua cồn rất nhanh, chỉ khoảng năm phút trở lại, nhưng trước khi lên cồn, chúng tôi ghé vào tham quan bè cá của chú Bảy Bon.

Bên cạnh cá thác lác chuyên để xuất bán, chú Bảy Bon còn nuôi nhiều loại cá độc đáo trên bè phục vụ khách tham quan, có thể kể đến là cá chạch lấu, cá hô, cá lăng, cá trê hồng, cá heo nước ngọt, cá Koi ngũ sắc… Đặc biệt, khi đến bè cá của chú thì không thể bỏ lỡ trải nghiệm “câu cá” Mê Gỗ. Tôi được phát một cần câu có sẵn mồi là một con dế. Khi đưa cần câu đến gần bể thì tôi... giật mình vì cá Mê Gỗ bắn nước để “cướp” mồi. Điều thú vị là chúng bắn chính xác đến 99%, chẳng khác nào thiện xạ! Chi phí tham quan bè cá là 10k/lượt.

Sau đó, đò tiếp tục chở tôi lên đất liền. Cồn Sơn hiện có 79 hộ dân nhưng chỉ khoảng một nửa dân số làm du lịch. Do đó, nếu không có hướng dẫn viên thì tôi khó biết được nhà nào đang làm du lịch và cũng dễ… đi lạc vì đường đi trên cồn quanh co uốn khúc và cũng chẳng thể dùng google map đâu nhé! Nhưng vì cồn Sơn cũng nhỏ nên đi một lần là thuộc đường ngay. Tôi may mắn được anh Thành - hướng dẫn viên bản địa, nhiệt tình “dắt” đi khảo sát một vòng trước ngày chính thức sống trên cồn 3 ngày 2 đêm để vừa tham quan, trải nghiệm vừa làm bài tập phóng sự của mình.

Đi trên cồn rất thú vị, lúc thì đi băng qua vườn trái cây ngập lá rụng, lúc thì đi qua cầu sắt kêu cót két, lúc thì đi đường đất, đường xi-măng. Nhiều nhất và thách thức nhất chắc chắn là đi cầu khỉ. Tôi nhớ nhất cây cầu khỉ bắc ngang hai bờ đê nối nhà cô Bảy Muôn với nhà cô Năm Phước. Nó được “chắp vá” thành ba đoạn, có đoạn dễ đi nhưng cũng có đoạn sơ suất là rớt xuống sông ngay, nghe bảo đã từng có cả khách lẫn người địa phương té cầu! Vốn là một người con của miền sông nước Vàm Cỏ Đông, lúc nhỏ từng đi qua bao nhiêu cây cầu khỉ nhưng thực sự lần nào đi qua cây-cầu-ba-ải-gian-truân đó tôi cũng đều thót tim.

Người dân cồn Sơn vẫn giữ nguyên nét hoang sơ vốn có của mảnh đất quê hương, cho dù làm du lịch thì họ vẫn trân trọng vẻ đẹp mà mẹ thiên nhiên đã ban tặng từ thuở khai thiên lập địa. Do đó, cây cối bên đường có cây tươi cây héo, sông có khúc đục khúc trong, đường có đoạn bằng phẳng có đoạn gồ ghề… Nếu có bàn tay của con người, họa chăng chỉ là tu sửa lại nhà cửa cho rộng rãi và tươm tất hơn để khách đến nhà có thể thoải mái nghỉ ngơi hay chăm chút lại vườn tược để khách dễ vào tham quan hơn. Vì vậy, có thể nói thiên nhiên không phải là điểm quá hấp dẫn du khách đến với cồn Sơn.

Đặc biệt đối với những ai mong đợi những khung cảnh hùng vĩ hay lộng lẫy đến nghẹt thở thì cồn Sơn không phải là nơi dành cho bạn. Cảnh sắc ở đây mộc mạc, bình dị và đời thường, phù hợp với những người đi tìm lại ký ức tuổi thơ của một đứa trẻ sinh ra ở miền quê như tôi, hoặc những người đang đi tìm một chốn bình yên để hít thở và tịnh tâm sau giữa những vội vã đến kiệt sức của công việc và cuộc sống thường nhật.

Một điều tuyệt vời nữa của thiên nhiên cồn Sơn là không khí trên cồn dù ở đâu, thời điểm nào cũng vô cùng trong lành. Du lịch ở cồn, bạn chỉ cần mang bình nước cá nhân và mũ, chứ không cần đeo khẩu trang!

“Khách có thể nhớ thiên nhiên cồn Sơn vài ngày, vài tháng, vài năm nhưng họ sẽ nhớ người dân cồn Sơn cả đời!” – chị Lê Thị Bé Bảy (Phó Phòng Văn hóa - Thông tin quận Bình Thủy) quả quyết với tôi. Đối với những người dân trên cồn này, thời gian dường như không thể làm phôi phai một chút nào tinh thần của người Nam Bộ trong họ. Không cần phải sống chung với họ vài ngày, chỉ đôi câu chuyện trò thôi cũng đã thấy được cái “chất” người Nam Bộ đậm đà ở bà con cồn Sơn. Từ hai chữ “chèn ơi” mộc mạc, thân thương của một giọng Nam Bộ xưa đến nếp sống “hàng xóm tối lửa tắt đèn có nhau”, những vị khách phương xa đến cồn Sơn đều có thể dễ dàng cảm nhận được cái hồn không lẫn vào đâu được của dân Nam Bộ.

Để vừa bảo tồn vừa phát huy những giá trị tinh thần quý báu trong tính cách của người dân cồn Sơn, mô hình du lịch cộng đồng được xây dựng nên và đi theo hướng lấy người dân ở cồn làm tâm. Trong 79 hộ dân trên cồn thì 14 hộ tham gia vào mô hình du lịch cộng đồng do chị Bảy và các đoàn viên phường Bùi Hữu Nghĩa triển khai.

Điểm đặc biệt trong mô hình du lịch này là phát huy được thế mạnh của từng hộ mà không trùng lặp nhau. Chẳng hạn, nhà vườn Công Minh của cô Bảy Muôn cho khách trải nghiệm làm bánh dân gian, nhà vườn Song Khánh của cô Năm Phước để khách tự tay đổ bánh xèo và tham quan hồ sen, cô Sáu có vườn vú sữa, chú Bảy Bon có bè cá, anh Tâm có hồ cá lóc bay… “Mỗi người một vẻ mười phân vẹn mười” làm cho các chủ nhà vườn không cần cạnh tranh nhau mà còn có thể phát huy được thế mạnh của gia đình mình và vun đắp tình làng nghĩa xóm, gắn kết để cùng nhau làm du lịch.

Sự gắn kết cộng đồng người dân ở đây còn thể hiện ở việc khách có thể dừng chân tại bất cứ nhà vườn nào để dùng cơm trưa, nhưng độc đáo là không phải chỉ nhà đó làm đủ các món đãi khách mà mỗi nhà sẽ làm một món rồi mang qua cho khách. Nếu khách nghỉ lại qua đêm, chắc chắn trong bữa cơm tối tại nhà vườn sẽ có mặt các thành viên trong gia đình cùng ngồi ăn và trò chuyện thân tình với khách.

Tôi may mắn được sống những ngày ngắn ngủi trên cồn như một người con của “má Năm”, “má Bảy” nên có những trải nghiệm rất thú vị và ý nghĩa.

Cô Bảy Muôn (tên thật là Phan Kim Ngân) đã có hơn 40 năm kinh nghiệm làm bánh dân gian và biết làm hơn 50 loại, nổi bật trong đó là bánh kẹp cuốn. Nhờ món bánh này, cô Bảy đã đạt Huy chương Bạc tại Lễ hội bánh dân gian Nam Bộ lần thứ V năm 2016. Theo tôi quan sát, hầu như trong nhà cô Bảy lúc nào cũng có sẵn thao bột để làm bánh kẹp cuốn và bếp lò than riu riu lửa vì “bánh này nhanh, dễ làm, khách đến bất ngờ Bảy vẫn chuẩn bị kịp”. Người nghệ nhân làm bánh này đổ vài cái bánh làm mẫu, tỉ mỉ hướng dẫn tôi từ cách đổ bột vào khuôn, đến trở khuôn, lấy bánh ra và cuộn bánh thành ống. “Làm đẹp ăn đẹp, làm xấu ăn xấu” – cô Bảy cười nói khi thấy tôi vụng về đổ những cái bánh đầu tiên. Cô Bảy cũng chẳng quản, cứ để tôi ở đó “tung hoành”, thích đổ bao nhiêu bánh thì đổ.

Hôm sau có khách đến, tôi được học “ké” thêm cách làm bánh phu thê ngọt và mặn và bánh lá mít. Lúc nào làm bánh, cô Bảy cũng làm dư vài cái để dành cho người trong nhà và tôi. Cùng làm bánh với cô Bảy, tôi mới hiểu được tại sao báo chí gọi cô là “người giữ hồn bánh quê”. Cô vẫn giữ nguyên cách làm bánh truyền thống, tất cả công đoạn đều làm thủ công, kể cả xay bột, còn nguyên liệu chủ yếu là cây nhà lá vườn. Như đợt khách đến nhà và muốn tự tay làm bánh lá, cô Bảy chỉ cần chạy ra vườn là hái được một rổ lá mít xanh rờn để khách tha hồ làm.

Còn cô Năm Phước (tên thật là Phan Thị Kim Phước) thì là người đã cho một đứa con gái xa lạ như tôi “ăn ké ngủ ké” trong nhà cô suốt hai ngày liền và hết mực quan tâm, chăm sóc như con của mình. Mỗi bữa cơm, cô đều không quên gọi tôi khi tôi đang lang thang ở ngoài vườn “vào ăn nhanh không chút nữa khách đến lu bu”. Cô bảo với tôi rằng ai đến trước ăn trước, không cần đợi, cơm của ai người nấy tự bới, cũng không cần gấp thức ăn cho ai. Điều đó mang đến cho tôi cảm giác thoải mái như đang ở trong chính ngôi nhà của mình. Nhà có trái cây nào, cô cũng đều hỏi tôi muốn ăn không. Có hôm tối rồi, cô vẫn hì hục làm chuối hấp cho tôi ăn. Rồi tự nhiên cô hỏi: “Ở đây buồn quá hả Thy?”. Chắc do cô thấy tôi ngồi võng một mình, trong khi cả nhà, cả xóm đã tắt đèn đi ngủ lúc 8 giờ. Trong rất nhiều nỗi lo hằn trên khuôn mặt, cô vẫn quan tâm tôi vì nghĩ một đứa quen với nhịp sống của phố thị khi về miền quê này sẽ cảm thấy buồn chán.

Ngày về, cầm tay tôi, cô Năm nhắn nhủ: “Cứ coi đây là nhà của mình nghen. Sau này về đây, phải gặp Năm trước tiên nghe chưa, gặp Năm thì Năm nhớ chứ gặp người khác có khi họ không nhớ con đâu!”.

Không chỉ cô Bảy, cô Năm mà hầu như tất cả người dân trên cồn Sơn đều lưu giữ trong mình những nét tính cách đặc trưng của người Nam Bộ. Quả thật không sai, chính những con người ấy làm chúng ta nhớ mãi!

Anh Trần Thành Xuyên - Tư vấn, điều phối Tổ hợp tác du lịch Cồn Sơn
SĐT: 0947328968 / 01215959193
Email: txuyen23@yahoo.com.vn

Do đi bộ trên cồn nên hành lý cần gọn nhẹ. Khuyến khích mang giày, dép thấp, nón, thuốc thoa phòng côn trùng đốt (kiến, muỗi).

Ngoài ra, do người dân cồn Sơn đang thực hiện mô hình “Người dân cồn Sơn nói không với túi nilon” nên khuyến khích mang theo bình nước cá nhân (ở từng nhà vườn sẽ có nước lá sa-kê hoặc trà đá mát lạnh để bạn đong đầy chai) và túi vải nếu muốn mua trái cây, bánh dân gian.

Tác giả: Lê Hà Anh Thy
*Bài viết tham gia chương trình Traveloka Golocal

Traveloka Golocal là chương trình viết blog giới thiệu những địa điểm đẹp trên khắp đất nước Việt Nam. Đây là cơ hội tuyệt vời để quảng bá du lịch địa phương đến mọi người. Với mỗi bài viết đạt yêu cầu bạn sẽ nhận ngay 800.000 VND và cơ hội làm Cộng tác viên với Traveloka. Thông tin chi tiết về chương trình xem tại: https://www.traveloka.com/vi-vn/golocal