Chùa Hội Khánh là một trong những điểm du lịch tâm linh nổi tiếng nhất của Bình Dương. Đến đây, chúng ta vừa có thể vãn cảnh dâng hương, vừa có thể tìm hiểu về lối kiến trúc chùa cổ Việt Nam. Đặc biệt Chùa Hội Khánh là một công trình tôn giáo mang tính chất lịch sử và mỹ thuật cao, được tổ chức Kỷ lục châu Á tại Ấn Độ công nhận là tượng Phật nằm trên mái dài nhất Châu Á, đồng thời cũng dài nhất Việt Nam. Cùng mình ngắm nhìn kiến trúc đặc biệt tại ngôi chùa cổ này dưới đây nhé!

Địa chỉ: Số 35 đường Yersin, phường Phú Cường, thành phố Thủ Dầu Một, Bình Dương (Gần với Nhà thờ Chánh toà Phú Cường)

Chùa Hội Khánh có quy mô rất lớn, nên ngay từ xa là bạn đã có thể nhìn thấy rất rõ ngôi chùa này. Chùa chỉ cách trung tâm thành phố Thủ Dầu Một 500m nên khá dễ tìm, đường đi cũng tương đối thuận lợi. Chùa cách trung tâm TP.HCM khoảng 25km, bạn chỉ cần đi thẳng hướng Quốc lộ 13, đến cầu Bình Phước tiếp tục đi theo hướng Đại lộ Bình Dương. Lên đến khu vực trung tâm thành phố, chỉ cần hỏi người dân địa phương vị trí Chùa Hội Khánh thì ai cũng có thể chỉ đường được dễ dàng.

Chùa Hội Khánh có khuôn viên khá rộng, bao gồm nhiều công trình lớn nhỏ

Chùa Hội Khánh là một ngôi chùa cổ Phật giáo được Thiền sư Đại Ngạn khai sơn năm năm Tân Dậu (năm 1741) vào đời Lê Hiển Tông, trên một ngọn đồi cao ở thành phố Thủ Dầu Một, tỉnh Bình Dương.

Đến năm 1861 do thực dân Pháp bắn phá Việt Nam nên ngôi chùa đã bị phá hủy trong chiến tranh. Đến năm 1868, Chùa được cho xây lại do thầy Thích Chánh Đắc dưới chân đồi khoảng 100m cách vị trí cũ.

Vượt qua những năm tháng bị chiến tranh tàn phá, Chùa Hội Khánh đã nhiều lần được cải tạo và nâng cấp. Nơi tụng kinh và phía đông chùa được xây dựng lại vào năm 1917 và phía tây được xây lại vào năm 1984. Chánh điện được xây lại năm 1990 và 1991. Vào ngày 29 tháng 2 năm 1992 Hội Đồng Phật giáo tỉnh Sông Bé cho trùng tu lại những pho tượng lịch sử trong chùa. Các tượng Phật tại đây đều được tạo ra do các thợ trong vùng Thủ Dầu Một vào thế kỷ thứ 19.

Quá trình xây dựng chùa đã trải qua khá nhiều biến cố, đến cuối cùng tạo nên một công trình Phật giáo với quy mô lớn cùng lối kiến trúc đặc trưng của một ngôi chùa cổ hàng trăm năm tuổi, trở thành địa điểm du lịch tâm linh rất nổi tiếng, góp phần phát triển du lịch Bình Dương

Trong hai cuộc kháng chiến chống Pháp và chống Mỹ của dân tộc, rất nhiều các vị hòa thượng tại chùa Hội Khánh đã đứng lên dẫn đầu các phong trào yêu nước, sẵn sàng chiến đấu chống giặc. Hòa thượng Từ Tâm là tấm gương yêu nước tiêu biểu, đã bị thực dân Pháp bắt và đày vào nhà tù Côn Đảo.

Ngoài ra, Chùa Hội Khánh cũng là nơi tổ chức các cuộc họp quan trọng của những nhà Nho yêu nước lúc bấy giờ. Năm 1923 – 1926, cụ Phó bảng Nguyễn Sinh Sắc (thân sinh của Chủ tịch Hồ Chí Minh) cùng với cụ Tú Cúc (Phan Đình Viện) và Hòa thượng Từ Văn đã sáng lập ra “Hội Danh Dự” tại đây.

Tháng 5/2013, tổ chức kỷ lục Châu Á đã chính thức xác lập tượng Phật Nằm tại chùa là “Tượng Phật nhập Niết bàn trên mái chùa dài nhất Châu Á”.

Hằng năm, chùa cũng là địa điểm tổ chức các lễ hội lớn như lễ Phật Đản, lễ Vu Lan thu hút rất đông đảo khách thập phương về dâng hương, vãn cảnh, dâng lễ.

Dù được trùng tu và mở rộng nhiều lần nhưng về cơ bản đây là ngôi chùa hiếm hoi vẫn còn giữ được phần lớn kiến trúc ban đầu. Nét nổi bật của ngôi cổ tự này là giá trị phong phú về mặt lịch sử văn hoá, nghệ thuật kiến trúc, đặc biệt phần lớn những di tích, cổ vật hàng mấy trăm năm được bảo tồn lưu giữ cho đến nay. Hội Khánh còn được xem là ngôi chùa tiêu biểu cho đặc điểm chung của các ngôi chùa cổ Bình Dương.

Về cấu trúc chùa gồm bốn phần chính: Tiền điện – chánh điện; Giảng đường kiến trúc này có 92 cột gỗ quý; Đông lang và Tây lang chùa bố trí theo kiểu “sắp đôi” nối liền nhau với kiến trúc “trùng thềm, trùng lương”.

Đây là biến tấu đặc biệt trong kiến trúc theo truyền thống chùa cổ xứ Nam Kỳ.

Chùa Hội Khánh được bao quanh bởi cổng tam quan điêu khắc rồng phượng rất tỉ mỉ, mang giá trị văn hóa lâu đời. Khi bước vào chùa, chúng ta sẽ cảm nhận không gian rất đỗi bình yên và tĩnh lặng. Mỗi công trình tại chùa đều mang ý nghĩa riêng, thể hiện tinh thần của đạo Phật và nghệ thuật lâu đời của nước nhà.

Chính điện và giảng đường được bố trí theo kiểu “sấp đội”, nối liền nhau theo thức “trùng thềm điệp ốc”, một dạng thức kiến trúc phổ biến đối với đình, chùa ở xứ Đàng Trong bấy giờ.

Trong khuôn viên Chùa có 4 kiến trúc mang tên 4 thánh tích gắn với Đức Phật, gồm vườn Lâm Tỳ Ni (nơi Đức Phật đản sinh); Bồ Đề đạo tràng (nơi Đức Phật thành đạo), vườn Lộc Uyển (nơi Đức Phật giảng kinh Chuyển pháp luân) và Câu Thi Na (nơi Đức Phật nhập niết bàn).

Xung quanh sân chùa là 9 ngôi tháp của 9 vị trụ trì đã viên tịch, được xây dựng công phu. Phía bên trái Chùa còn có ngọn tháp 7 tầng, được phục dựng gần đây, tầng dưới của tháp là nơi trưng bày các văn hóa phẩm của chùa, như băng đĩa, tượng Phật kỷ niệm, chuông mõ…

Nội thất kiến trúc, tranh, tượng, đồ thờ tự trong Chùa Hội Khánh đều được điêu khắc, chạm trổ rất tinh vi, với những đề tài như tứ linh, cửu long, dây nho, lá lấp, hoa phù dung.

Đặc biệt, chùa Hội Khánh Bình Dương được biết đến với Phật đài cao tới 22m. Tầng trệt là một dãy nhà dài 64m, rộng 23m là nơi dạy Trung cấp Phật học và đặt thư viện. Tầng trên đặt đại tượng Đức Bổn sư Thích Ca nhập Niết bàn trong tư thế nằm, cao 12m và dài 52m, khá giống với tượng Phật nằm tại Chùa Vĩnh Tràng Tiền Giang. Đây là công trình đáng tự hào của Phật giáo Bình Dương nói riêng và của Việt Nam nói chung, đã được ghi nhận là “Tượng Phật nhập Niết bàn nằm trên mái chùa dài nhất tại Châu Á”.

Chánh điện với kèo cột, vách gỗ và ba bộ cửa bức màn, còn có gần 100 tượng gỗ, các vị La Hán và thập điện Minh Vương dáng vẻ khác nhau được tạo bằng gỗ mít sơn son thép vàng. Đặc biệt có hai bức phù điêu chạm hình 18 vị La Hán và các vị bồ tát, tạo nên một công trình điêu khắc tuyệt mỹ, có giá trị nghệ thuật cao mang đặc trưng của phong cách điêu khắc gỗ Bình Dương xưa.

Về phần liễn đối, thơ văn còn lưu giữ phong phú, giá trị khó có ngôi chùa nào sánh kịp. Nhiều người nhắc đến câu đối của cụ phó bảng Nguyễn Sinh Sắc còn lưu ở chùa Hội Khánh, với ý nghĩa ngôn từ hàm súc của thiền học: “Đại đạo quảng khai thố giác khuê đàm để nguyệt. Thiền môn giáo dưỡng, quy mao thằn thụ đầu phong” (Tạm dịch: mở rộng đạo lớn như sừng thỏ như mò trăng đáy nước. Nuôi dưỡng mái chùa như lông rùa như cột gió đầu cây).

Về phần nghệ thuật trang trí nội thất, tranh tượng tự khí thờ phượng được điêu khắc, chạm trổ rất công phu, sắc sảo… đặc biệt phải kể đến bộ bao lam “thập bát La Hán” (tạo tác 1921), bức phù điêu “tứ thời” ốp vào hai cột trước chánh điện; các bàn thờ chạm trổ tinh vi hoàn thành vào năm Ất Sửu (1925). Nhà chùa còn giữ được bộ mộc bản in kinh cách đây trên 120 năm.

Đại hồng chung của chùa được đúc vào năm Quý Mùi (1883) do Bổn đạo Dương Văn Lúa hiến cúng. Điều đó cho thấy đạo phật đã phát triển khá sớm và khá vững mạnh tại địa phương này.

Từ khi thành lập đến nay chùa đã trải qua 10 vị trụ trì (9 vị đã viên tịch) trong đó không ít vị cao tăng, đạo đức tài năng nổi danh cả Nam Bộ. Ngoài đại ngạn thiền sư người khai sơn sáng lập chùa, có công hoằng pháp khá sớm ở địa phương này, còn phải kể đến hoà thượng Từ Văn (1877 -1931)- Ngài đã đào tạo nhiều đệ tử tài đức có công đức với đạo pháp cũng như với dân tộc.

Đặc biệt không thể không nhắc đến nhà sư yêu nước hoà thượng Từ Tâm đã bị Pháp bắt đày đi Côn Đảo 1940. Hoà thượng Từ Văn có nhiều công đức và uy tín xếp hàng đầu các danh tăng ở Nam Bộ, được đương thời phong tặng cho Ngài là hoà thượng cả. Năm 1920 người Pháp đã mời ngài qua tây chủ lễ cầu siêu cho binh sĩ người Việt chết trận cho nước họ trong thế chiến thứ nhất (1914 -1918).

Cũng có tư liệu cho rằng Ngài được mời tham dự cuộc đấu xảo của các xứ thuộc địa Pháp tại Marseille cùng với một số mô hình kiến trúc phiên bản đình chùa, ảnh tượng điêu khắc (đặc biệt là bộ tượng thập bát La Hán) của tỉnh Thủ Dầu Một được tuyển chọn.

Trong những năm 1923 -1926, chùa Hội Khánh Thủ Dầu Một còn là nơi ẩn náu quy tụ các nhân sĩ: nhà nho, nhà sư yêu nước sáng lập ra “Hội danh dự” với sự tham gia của chính hoà thượng Từ Văn, Phó bảng Nguyễn Sinh Sắc (Thân phụ của bác Hồ), cụ Tú Cúc… mục đích của Hội là cổ vũ cho lối sống đề cao đạo đức, coi trọng danh dự và lòng yêu quý đồng bào đất nước.

Dù Hội chỉ hoạt động trong một thời gian ngắn nhưng đã gây dược ảnh hưởng đáng kể như nhận định của một nhà nghiên cứu: “ Những lời nói và việc làm của các cụ (trong hội danh dự – NHH) trực tiếp hay gián tiếp đã để lại cho dân chúng địa phương một ấn tượng tốt đẹp, ảnh hưởng sâu sắc lòng yêu nước của họ. Sau này chùa Hội Khánh thành một nơi mà nhiều lớp học sinh, thanh niên đến trọ học. Nhiều người trong số họ đã tham gia các phong trào yêu nước”.

Sau cách mạng Tháng Tám năm 1945, chùa Hội Khánh là trụ sở Hội Phật giáo cứu quốc tỉnh Thủ Dầu Một, đã góp nhiều công sức tâm huyết kể cả xương máu của các nhà tu, Phật tử nhà chùa. Trong cuộc kháng chiến chống ngoại xâm của nhân dân địa phương từ 1953, chùa là trụ sợ Phật giáo yêu nước tỉnh Bình Dương và đến 1983 chùa Hội Khánh là trụ sở của tỉnh Hội Phật giáo Bình Dương.

Năm 1995, nơi đây Tỉnh hội xây dựng Trường cơ bản Phật học tỉnh Sông Bé (Bình Dương). Hiện thượng tọa Thích Huệ Thông trụ trì chùa Hội Khánh (từ 1988) và là phó ban thường trực tỉnh Hội Pháp giáo Bình Dương.

Hàng năm, Chùa Hội Khánh được rất nhiều những Phật tử tới dâng hương lễ Phật, tham quan vãn cảnh với kiến trúc ấn tượng. Chùa đã trở thành một biểu tượng Phật giáo cho tỉnh Bình Dương nói riêng và Việt Nam nói chung. Nếu có dịp tới Bình Dương, hãy check in với công trình “Tượng Phật nằm trên mái dài nhất Châu Á” này nhé!

Tác giả: Nguyễn Đăng Khoa

*Bài viết tham gia chương trình Traveloka Golocal

Traveloka Golocal là chương trình viết blog giới thiệu những địa điểm đẹp trên khắp đất nước Việt Nam, thuộc khuôn khổ chương trình Traveloka Go & Share. Đây là cơ hội tuyệt vời để quảng bá du lịch địa phương đến mọi người. Với mỗi bài viết đạt yêu cầu bạn sẽ nhận ngay 800.000 VND và cơ hội làm Cộng tác viên với Traveloka. Thông tin chi tiết về chương trình xem tại:https://trv.lk/golocal