Có bao giờ bạn nghĩ: Huế sẽ như thế nào nếu không có sông Hương? Hãy cùng tôi xuôi ngược dòng Hương để thăm thú những địa điểm du lịch ở Huế, để tôi có cơ hội kể bạn nghe về dòng sông huyền thoại này để thêm hiểu, thêm yêu sự thơ mộng, nhẹ nhàng mà không kém phần bí ẩn của vùng đất này.

Này nhé, nếu không có dòng Hương thì hẳn nhiên từ ngàn xưa dân cư đã không tập trung, xây làng, lập ấp ở đây để vua Chế Mân nước Chiêm dâng cho vua Trần nước Đại Việt làm sính lễ cưới Huyền Trân Công Chúa. Rồi hơn mấy trăm năm trước nhà Nguyễn hẳn đã không chọn và đóng đô ở vùng này vì không có dòng Hương là không có yếu tố “minh đường” (theo phong thủy) để che chắn cho kinh thành. Và nhé, sẽ không có cầu Trường Tiền sáu vài mười hai nhịp như dải lụa vắt qua sông để rồi bao nhiêu vần thơ được chắp cánh. Và tất nhiên, du khách sẽ không có cơ hội chèo thuyền hòa mình cùng dòng Hương để cảm nhận trọn vẹn hơn về vùng đất đầy quyến rũ này.

Sông Hương được hợp thành bởi hai dòng Tả Trạch và Hữu Trạch. Từ dãy Trường Sơn Đông, anh Tả Trạch hùng vĩ chảy ven qua vườn quốc gia Bạch Mã, vượt nhiều thác nước, qua thị trấn Nam Đông về đến Tuần. Từ thượng ngàn A Lưới, chị Hữu Trạch, tuy có chút nhẹ nhàng hơn, nhưng cũng vượt qua bao thác ghềnh về xuôi, để rồi ông trời khéo se duyên cho anh Tả, chị Hữu gặp nhau tại ngã ba Bằng Lãng, thế là nàng Hương Giang ra đời.
Kỳ lạ thay, hai dòng tả hữu sau khi hợp thành sông Hương thì không còn dữ dội, ồn ào như lúc còn ở thượng ngàn nữa, mà lại nhẹ nhàng, khoan thai, thong thả, lang thang dạo chơi qua bao nhiêu đền chùa, phố thị, làng mạc trước khi hòa mình vào biển cả.

Chỉ cách ngã ba Bằng Lãng tầm 4 - 5 km đường thủy, núi Ngọc Trản là một ngọn núi nhỏ có hình dáng chén ngọc. Trên núi có một hệ thống khoảng mười công trình lớn nhỏ được xây dựng để thờ thần Po Nagar do người Chăm xưa lập nên. Khi đất Chăm Pa thuộc về nước Việt, người Việt theo Thiên Tiên Thánh Giáo tiếp tục thờ Bà dưới danh xưng Thánh Mẫu Thiên Y A Na, mà những tín đồ đạo này hay gọi Bà là Mẹ.
Ban đầu, điện Hòn Chén chỉ là một ngôi đền nhỏ, đến năm 1832 vua Minh Mạng mới cho mở rộng để có ngôi đền lớn hơn. Đến đời vua Đồng Khánh, ngôi điện cũng được trùng tu và được bảo tồn cho đến ngày nay.

Vào tháng 3 và tháng 7 âm lịch hàng năm, những người theo đạo Thiên Tiên Thánh Giáo tổ chức lễ hội rất lớn, thu hút không chỉ những tín đồ của đạo thờ Mẹ, mà còn rất nhiều những người theo đạo khác, những người mong muốn đến đây để cầu bình an, để học đạo hiếu, để hành đạo làm người. Không nói tới vị trí quan trọng của điện Hòn Chén trong đời sống tâm linh của người địa phương, nhưng núi Ngọc Trản - điện Hòn Chén đã trở thành một điểm dừng chân thú vị trên hành hình xuôi ngược dòng Hương.

Là một trong những địa điểm du lịch ở Huế nối tiếng, ngôi chùa hơn 400 năm tuổi này đã được nhắc đến rất nhiều trong thơ ca, nhạc họa. Phần lớn du khách viếng chùa đều đi đường bộ, nhưng nếu được ngồi thuyền đi giữa dòng Hương để ngắm toàn cảnh ngôi chùa hướng mặt ra sông mới thấy hết vẻ đẹp của nó.

Hệ thống bậc cấp từ bến thuyền dẫn lên đường lớn, rồi đến những bậc cấp dẫn lên sân chùa, bốn trụ biểu sừng sững, tháp Phước Duyên 7 tầng hình bát giác, tất cả tổng thể tạo nên một tư thế vững chải, uy nghiêm của một ngôi chùa từ xưa đã trở thành biểu tượng của đất Thần Kinh. Ai đến Huế mà không một lần ghé chùa Thiên Mụ? Để nghe tiếng chuông ngân vang thức tỉnh bao tâm hồn lạc lối? Để vãn cảnh chùa yên bình bên dòng Hương thơ mộng? Để ngắm hoàng hôn về sau những dãy núi xa?

Hơn một trăm năm trước, bến đò Đông Ba tấp nập kẻ lại, người qua. Nhưng giờ đây, phương tiện đường bộ đã phát triển khiến bến đò Đông Ba không còn như xưa nữa, chỉ một hai chuyến đò chợ từ miền ngược hay miền xuôi đến trao đổi hàng hóa, hay những chuyến chiếc đò ngang từ đập Đá, từ cồn Hến đưa các mẹ, các chị sang chợ.

Hầu như không có du khách nào đến chợ Đông Ba bằng thuyền nữa, bến đò Đông Ba trở nên thưa vắng. Tuy nhiên, những ai thích chiêm ngưỡng một góc khác của ngôi chợ hơn 100 năm tuổi ở xứ Huế, muốn thấy vẻ bình dị của một trung tâm mua sắm lớn nhất cố đô, hãy đi bằng thuyền. Đi từ thượng nguồn, từ hạ nguồn, hay từ đập Đá sang, rồi thong thả bước lên chợ hòa vào dòng người qua lại, nghe các chị tiểu thương mua bán, nghe khách địa phương mặc cả rặt giọng Huế, bạn sẽ yêu Huế thêm gấp nhiều lần hơn.

Qua khỏi chợ Đông Ba, dòng Hương thướt tha uốn quanh cồn Hến. Đến đây, du khách được thưởng thức hai món ăn hấp dẫn trong kho tàng ẩm thực Huế: cơm hến và chè bắp. Rời khỏi thuyền bước lên bến đò cồn Hến, chỉ dăm bước đi bộ lữ khách đã có thể bắt gặp hàng chục quán ăn chỉ bán mỗi hai loại đặc sản này.

Ngày xưa đời sống khó khăn, những người mẹ, người chị đảm đang ở đây đã tận dụng những sản vật có sẵn, cây nhà lá vườn: những con hến bắt được, những loại rau trong vườn, kết hợp với các gia vị đặc trưng như ruốc, ớt… đã sáng tạo ra một món ăn đậm vị quê hương mãi còn lưu truyền đến bây giờ.

Có nhiều giai thoại khác về sự ra đời của món cơm hến, nhưng có lẽ lời giải thích trên dễ thuyết phục người nghe. Ngoài cơm hến, trái bắp ở cồn cũng thuộc loại hàng đặc sản, bởi cây bắp được phù sa sông Hương bù đắp mỗi năm, sau những trận lũ lụt, như tiếp thêm tinh hoa của mẹ thiên nhiên, tạo nên hương vị ngọt thơm của bắp. Ghé Huế mà chưa thử hai món cơm hến và chè bắp thì tiếc lắm. Mà thưởng thức hai món đó ngay trên vùng đất sinh ra chúng mới cảm nhận được hết tinh túy của quê hương.

Đến ngã ba Sình, dòng Hương bao dung nhường một phần phía tả ngạn cho sông Bồ để cùng chảy ra biển Thuận An. Ngã ba Sình được đặt tên theo làng Sình có bề dày lịch sử hơn 500 năm.

Ngoài hội vật làng Sình nổi tiếng được tổ chức vào ngày 9 tháng Giêng âm lịch hàng năm, hiện nay làng vẫn còn lưu giữ được nghề vẽ tranh dân gian trên một loại giấy dó đặc biệt. Ghé làng Sình, đừng quên ghé thăm xưởng vẽ tranh của nghệ nhân Kỳ Hữu Phước. Khách sẽ được trải nghiệm vẽ tranh dân gian, tự mình tạo ra những bức tranh bằng cách đặt giấy dó lên trên những khuôn gỗ, rồi thoa mực, tô màu, vui và thú vị lắm.

Có hội ngộ ắt sẽ có chia ly. Bắt đầu từ ngã ba Bằng Lãng, sau những phút thanh thản dạo chơi quanh những đền chùa miếu mạo, sau sứ mạng làm huyết mạch giao thương buôn bán giữa miền ngược miền xuôi với chốn đô thị sầm uất cố đô, và sau những tình yêu bao la mang nặng phù sa bồi đắp cho những ngôi làng ven sông, dòng Hương Giang đã kết thúc hành trình dài 33 km của mình tại ngã ba Sình.

Khách du lịch thường chỉ biết đến sông Hương qua những chuyến dạo chơi trên thuyền rồng và nghe ca Huế, hoặc đi xa hơn là từ trung tâm thành phố đến chùa Thiên Mụ. Nhưng hãy một lần thử lên chuyến đò xuôi ngược dòng Hương và ghé vào tham quan những địa điểm du lịch ở Huế kể trên. Bạn sẽ cảm nhận được Huế từ một góc nhìn khác, đậm chất Huế hơn: nhẹ nhàng hơn, trầm tư hơn, bình dị hơn và sâu lắng hơn.

Vì thế tôi thầm hỏi, không có sông Hương chảy vào lòng, liệu Huế có còn sâu?
Tác giả: Nguyễn Thị Mai Trang
* Bài viết tham gia chương trình Traveloka Golocal.

Traveloka Golocal là chương trình viết blog giới thiệu những địa điểm đẹp trên khắp đất nước Việt Nam. Đây là cơ hội tuyệt vời để quảng bá du lịch địa phương đến mọi người. Với mỗi bài viết đạt yêu cầu bạn sẽ nhận ngay 800.000 VND và cơ hội làm Cộng tác viên với Traveloka. Thông tin chi tiết về chương trình xem tại: https://www.traveloka.com/vi-vn/golocal