Trên bàn thờ tổ tiên của người Việt, vào ngày Tết không thể thiếu mâm ngũ quả. Phong tục bày mâm ngũ quả trong Tết cổ truyền được lưu giữ từ xưa đến nay ở cả 3 miền Bắc, Trung, Nam của nước ta. Điều đặc biệt là mỗi cách bày biện mâm ngũ quả ở từng vùng lại phản ánh những nét văn hóa đặc trưng của vùng đất đó. Mâm ngũ quả miền Bắc đơn giản nhưng ẩn chứa những điều thú vị mà có thể nhiều người trong chúng ta chưa biết.

Mâm ngũ quả miền Bắc độc đáo ở cách lựa chọn các loại trái cây tượng trưng cho “ngũ phúc lâm môn” trong văn hóa người Việt. Đó là Phú - Quý - Thọ - Khang - Ninh. Trong đó, phú có nghĩa là sự giàu có, nhiều của cải. Quý nghĩa là sự cao quý, sang trọng, được coi trọng. Thọ nghĩa là sự trường thọ, sống lâu. Khang nghĩa là an khang, mạnh khỏe, sung túc. Ninh nghĩa là cuộc sống bình an, yên ổn. Một mâm ngũ quả miền Bắc đẹp gửi gắm niềm hy vọng vào một năm mới tốt lành với sức khỏe, tiền tài, hạnh phúc, thịnh vượng, sum họp.

Người miền Bắc từ xa xưa cũng rất cầu trong cách bày mâm ngũ quả, không phải bày cho đẹp mắt, cũng không phải bày theo sở thích. Người miền Bắc từ xưa bày mâm ngũ quả theo quan niệm ngũ hành tương sinh, ứng với Kim - Mộc - Thủy - Hỏa - Thổ trong văn hóa phương Đông. Theo đó, mâm ngũ quả cần có sự kết hợp của 5 màu sắc: Màu trắng tượng trưng cho hành Kim, màu xanh tượng trưng cho hành Mộc, màu đen tượng trưng cho hành Thủy, màu đỏ tượng trưng cho hành Hỏa, màu vàng tượng trưng cho hành Thổ.

Mâm ngũ quả miền Bắc đơn giản thường có các loại trái cây quen thuộc như:

Ngày nay, các loại trái cây ngày càng đa dạng và đẹp mắt nên mâm ngũ quả thường có nhiều hơn 5 loại quả. Người ta còn bày thêm trái lê tượng trưng cho sự trường thọ, trái táo đỏ mang lại may mắn, trái dứa biểu tượng của sự giàu có, trái thanh long biểu trưng cho thịnh vượng hay trái lựu tượng trưng cho con đàn cháu đống…

Việc bày mâm ngũ quả miền Bắc độc đáo cần được thực hiện một cách tỉ mỉ và có nguyên tắc. Nải chuối xanh được đặt ở trung tâm mâm ngũ quả, làm giá đỡ để trưng bày các loại quả khác và cũng là biểu tượng của sự che chở, đầm ấm trong gia đình. Trái bưởi, phật thủ được bày chính giữa, tượng trưng cho thịnh vượng, tài lộc, tôn kính tổ tiên. Các loại trái cây nhỏ khác sẽ được sắp xếp xen kẽ để nhìn về tổng thể mâm ngũ quả đầy đặn, tròn trịa, gọn gàng tượng trưng cho sự sung túc, đủ đầy.

Mâm ngũ quả thường được bày trên chiếc đĩa tròn, tượng trưng cho sự tròn trịa, trọn vẹn, sung túc, phồn thịnh. Màu sắc mâm ngũ quả hài hòa, đa dạng, biểu tượng đầy đủ cho ngũ hành trong vũ trụ gửi gắm mong ước về năm mới an khang, thịnh vượng, hạnh phúc đủ đầy.

Ngày nay, cách trình bày mâm ngũ quả có sự linh hoạt hơn, không còn khắt khe như trước. Tùy quy mô bàn thờ gia tiên, gia chủ có thể lựa chọn các loại trái cây phù hợp để có mâm ngũ quả nhìn đẹp mắt nhất và vẫn giữ nguyên ý nghĩa, giá trị của nét đẹp truyền thống văn hóa dân tộc ngày Tết.

Nếu như người miền Bắc xưa vốn rất cầu kỳ, tỉ mỉ trong việc lựa chọn trái cây và bày mâm ngũ quả thì người miền Trung lại bày mâm ngũ quả theo phong cách có gì cúng nấy. Điều kiện thời tiết, khí hậu khắc nghiệt ở miền Trung khiến các loại trái cây cũng hạn chế về chủng loại. Họ cho rằng thờ cúng tổ tiên, thành tâm là chính. Vì thế nên người miền Trung cũng không quá cứng nhắc, khắt khe trong việc lựa chọn hay bày biện mâm ngũ quả. Họ có thể dùng chuối, thanh long, xoài, cam, quýt, sung… hay bất cứ loại trái cây nào mang ý nghĩa tốt đẹp để trưng bày.

Người miền Nam lại bày mâm ngũ quả theo phong cách “cầu vừa đủ xài” nên loại trái cây họ chọn thường là: Mãng cầu, sung, dừa, đu đủ, xoài để gửi gắm mong ước về năm mới mọi sự như ý muốn. Có một điều đặc biệt là nếu người miền Bắc coi trái cam, trái quýt là biểu tượng của may mắn thì người miền Nam lại cho rằng đây là loại trái cây không may mắn dựa trên cây nói “quýt làm cam chịu”. Chuối cũng là loại quả không được người miền Nam bày trong mâm ngũ quả ngày tết vì mang ý nghĩa làm ăn không phất, trái lê lại được cho rằng mang ý nghĩa đổ bể, lê lết, thất bại….

Mâm ngũ quả miền Bắc phản ánh những nét văn hóa độc đáo của người dân nơi đây. Cùng là Tết cổ truyền, nhưng phong tục đón Tết của người dân mỗi vùng miền lại khác. Để hiểu hơn về Tết miền Bắc, bạn cùng gia đình có thể lên kế hoạch du lịch Tết năm nay với những địa điểm du lịch Tết miền Bắc sau đây:

Du lịch Hà Nội là hoạt động bạn và gia đình có thể cảm nhận rõ ràng nhất những nét đẹp văn hóa truyền thống đặc trưng của vùng đất Kinh kỳ. Tết Nguyên Đán ở Hà Nội có nhiều hoạt động thú vị như: Trải nghiệm Tết cổ truyền tại Bảo tàng Dân tộc học, mua vé xe buýt 2 Hop on - Hop off để ngắm thành phố rực rỡ cờ hoa…

Làng cổ Đường Lâm là ngôi làng cổ lâu đời nhất ở Hà Nội. Nơi đây hiện vẫn lưu giữ và bảo tồn những nếp nhà truyền thống của người miền Bắc với mái đình, bến nước, cây đa, đình chùa, miếu mạo… Đến Đường Lâm vào ngày Tết sẽ giúp bạn cảm nhận rõ nét nhất vị tết xưa đất Bắc. Vào ngày Tết, ở Đường Lâm cũng có chợ Tết truyền thống, biểu diễn nghệ thuật tại sân đình Mông Phụ, các gian hàng giới thiệu đặc sản, sản phẩm thủ công, làng nghề của địa phương.

Hà Giang địa đầu Tổ quốc cũng luôn là điểm đến hấp dẫn của du khách xa gần. Nơi đây nổi tiếng với thiên nhiên hùng vĩ của những Mã Pì Lèng, sông Nho Quế, cổng trời Quản Bạ, cao nguyên đá Đồng Văn, những thửa ruộng bậc thang đẹp nao lòng hay những cánh đồng hoa đẹp như tranh vẽ. Du lịch Hà Giang ngày Tết bạn còn có thể được hòa mình vào không khí lễ hội sôi động như lễ hội chọi trâu, lễ hội Gầu Tào… và được thưởng thức vô vàn món đặc sản địa phương độc đáo như bánh chưng cẩm, bánh chưng đen, lợn cắp nách… Để được trải nghiệm trọn vẹn và dễ dàng nhất, bạn có thể đặt tour khám phá Hà Giang 3 ngày 2 đêm trên Traveloka nhé!

Mâm ngũ quả miền Bắc hay miền Nam miền Trung đều chứa đựng những ý nghĩa tốt đẹp và gợi nhắc không khí Tết đến xuân về. Miền Bắc còn nhiều điều thú vị chờ bạn khám phá không chỉ trong dịp Tết mà cả quanh năm. Đừng quên mở ứng dụng Traveloka để tìm kiếm vé máy bay giá rẻ, đặt khách sạn ưu đãi, vé xe khách và tour du lịch, vé tham quan, vé vui chơi giải trí Traveloka Xperience giảm giá khủng nhé!